Policja wobec problemu przemocy w rodzinie
Głównym zadaniem Policji jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie przestępstwom oraz ściganie ich sprawców, a także zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Każda osoba doświadczająca przemocy w rodzinie, w przypadku zgłoszenia tego faktu Policji (interwencja/złożenie zawiadomienia), może liczyć na wszczęcie czynności w związku z popełnionym przestępstwem oraz wdrożeniem procedury przeciwdziałania przemocy w rodzinie „Niebieska Karta”. Należy też pamiętać, że podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą, nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.
Jak powinna przebiegać interwencja Policji?
Interwencja Policji to nic innego jak procedury wykonywane przez policjantów w związku z naruszeniem prawa. Są to działania zmierzające do ustalenia charakteru, rodzaju, okoliczności zdarzenia lub niezbędne czynności ukierunkowane na przywrócenie porządku prawnego itp.
W związku ze zgłoszeniem awantury domowej, dyżurny jednostki kieruje pod wskazany adres patrol Policji. Należy pamiętać, że powiadomienie może być anonimowe. Funkcjonariusze podejmujący interwencję, w pierwszej kolejności ustalają rodzaj zaistniałego zdarzenia. Głównym celem ich działań jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom pokrzywdzonym.
W trakcie interwencji domowej funkcjonariusze mają prawo do:
- stosowania środków przymusu bezpośredniego wobec osób stosujących przemoc domową, odizolowania sprawcy przemocy domowej od ofiary poprzez zatrzymanie (zatrzymanie prewencyjne lub procesowe). W obydwu przypadkach, muszą zaistnieć odpowiednie przesłanki, aby te uprawnienia wykorzystać.
- odizolowania sprawcy przemocy
Podstawy prawne odizolowania sprawcy przemocy:
- 15a Ustawy o Policji – Policja ma prawo zatrzymania sprawców przemocy w rodzinie stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego w trybie określonym w art. 15, uprawnienia policjantów w trakcie wykonywania czynności służbowych
- 15 aa ust. 1 Ustawy o Policji – Policja ma prawo wydać wobec osoby, która swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie, w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą, nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia
- 244§ 1a kpk - Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.
- 244§ 1b kpk, - Policja zatrzymuje osobę podejrzaną, jeśli przestępstwo, o którym mowa w paragrafie la zostało popełnione przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, a zachodzi obawa, że ponownie popełni ona przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.
- przeprowadzenia rozmowy o uprawnieniach jakie przysługują ofiarom przemocy domowej oraz poinformowanie ich o instytucjach wspomagających,
- przeprowadzenia o ile jest to możliwe, rozmowy ostrzegawczo-profilaktycznej z osobą, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, (poinformowanie jej o konsekwencjach prawnych za znęcanie się fizyczne lub psychiczne);
- przeprowadzenia na miejscu zdarzenia czynności procesowych (zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa, ustalenie świadków);
Osobami doświadczającymi przemocy w rodzinie są również osoby nieletnie (dzieci, młodzież) - w przypadku takiej interwencji, jednym z głównych celów funkcjonariuszy jest zapewnienie im bezpieczeństwa. W takiej sytuacji działanie Policji polega na odizolowaniu małoletnich ofiar przestępstw od sprawców i niezwłoczne powiadomienie Sądu Rodzinnego i Nieletnich.
Osoby doznające przemocy i świadkowie mają prawo wezwać Policję, jeśli w ich odczuciu istnieje zagrożenie zdrowia i życia.
Każda interwencja zgłoszona Policji jest przyjęta i wyjaśniona. Fakt zawiadomienia przez osobę anonimową nie zmienia jej rangi.
WDROŻENIE PROCEDURY PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE „NIEBIESKA KARTA”
- policjanci na miejscu interwencji domowej lub w związku z pozyskaniem informacji w ramach czynności służbowych o przemocy w rodzinie wdrażają procedurę przeciwdziałania przemocy w rodzinie poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A”, który następnie (oryginał formularza) w ciągu 7 dni przekazują do właściwego miejscowo Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego.
- wdrożenie procedury przeciwdziałania przemocy w rodzinie nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.
- osoba poszkodowana otrzymuje formularz „Niebieska Karta – B”, w którym zawarte są informacje dotyczące przemocy domowej.
Policjant ma prawo wydać nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia oraz zakaz zbliżania do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia zarówno:
- podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu,
- w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie (w szczególności w wyniku zgłoszenia przez osobę dotkniętą przemocą w rodzinie, kuratora sądowego lub pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków).
Czynności w ramach wydania nakazu/ zakazu
- ocena ryzyka zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, poprzez wypełnienie kwestionariusza szacowania ryzyka,
- w miarę możliwości na miejscu zdarzenia przesłuchanie w charakterze świadka osoby zgłaszającą przemoc w rodzinie,
- przesłuchanie w charakterze świadków innych osób, w szczególności wszystkich, dotkniętych przemocą w rodzinie osób pełnoletnich wspólnie zajmujących mieszkanie,
- wysłuchanie osoby stosującej przemoc w rodzinie na okoliczności zdarzenia,
- wydanie nakazu/zakazu
Nakaz/zakaz mogły być wydane również w przypadku nieobecności osoby stosującej przemoc w rodzinie podczas wykonywania czynności przez Policję. W takiej sytuacji, na drzwiach wspólnie zajmowanego mieszkania policjant umieszcza stosowne zawiadomienie.
Osobie, wobec której wydany został nakaz/zakaz przysługuje prawo zabrania ze sobą jedynie przedmiotów osobistego użytku i służących do świadczenia pracy oraz będących jej własnością zwierząt domowych.
Nakaz/zakaz traci moc po upływie 14 dni od dnia wydania. Termin czternastodniowy obowiązywania nakazu/zakazu może zostać wydłużony przez sąd cywilny w sytuacji, gdy ten udzielił zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazania zbliżania się do wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia na wniosek osoby doznającej przemocy.